Илсур Метшин Бакый Урманче музее турында: «Безнең бурыч — киләчәктә дә останың мирасын саклау»

Бүген Казан мэры Илсур Метшин Щапов урамындагы Бакый Урманче музеенда булды. Учреждение 1999 елдан бирле элек шәһәр сәүдәгәрләренең берсенеке булган чарлаклы ике катлы йортта эшли. Экспозициядә барлыгы 305 әйбер бар, аларның күбесен татар рәссамының якыннары тапшырган. Алар арасында: шәхси әйберләр, фотосурәтләр, картиналар, скульптуралар. Мэрга экскурсияне мөдир Гөлүсә Әсфәндьярова уздырды.

«Бакый Урманче — зур талантлы рәссам, татар һөнәри рәсем сәнгатенә нигез салучы. Аның әсәрләре Россиянең 20 музеенда саклана, эшләре АКШ һәм Финляндиянең шәхси коллекцияләрендә бар. Әмма, һичшиксез, үзәк музей — безнең Казан музее», — дип билгеләде мэр Илсур Метшин.

Биредә рәссамның тормышы һәм иҗаты турында чагылдыручы экспонатларны җыеп саклап калу мөмкин булды, дип өстәде ул. «Сәнгатьне бәяләүчеләр өчен дә, танылган рәссамның иҗатын өйрәнү белән шөгыльләнүче белгечләр өчен дә кыйммәтле булган бик кызыклы эшләр бар. Безнең бурыч — киләчәктә дә останың мирасын саклау», — диде шәһәр башлыгы.

Учреждение 1999 елда ул вакытта Татарстан президенты булган ТР Дәүләт киңәшчесе Минтимер Шәймиев ярдәме белән оештырыла. Истәлекне мәңгеләштерү урынын Бакый Урманченың хатыны Флора Әхмәтова-Урманче сайлады. Мөдир Гелюся Әсфәндьярова сөйләгәнчә, элек ике катлы бина сәүдәгәрләр йорты булган, соңрак аны бераз үзгәртеп төзегәннәр һәм совет чорында коммуналь фатирларга биргәннәр.

Музейда бер даими экспозиция бар, ул тарихи-хронологик принцип буенча документаль-мемориаль комплекс бүлеп бирелгән. Музей күбрәк эшлекле шәхесенә багышланган, шуңа күрә монда аның хатыны һәм улы Айдар биргән әйберләрен табарга була. Әмма биредә рәссамның иҗаты да тәкъдим ителгән: скульптуралар, график эшләнмәләр, рәсем сәнгате, алар иҗатының барлык этапларын чагылдыра.

Экспозициядә 305 әйбер бар, шуларның 55е Казанның музей комплексыныкы. Әһәмиятлеләре арасында — «Печән базары» картинасы, аны Бакый Урманче җылы төсләр кулланып ясаган. Бу әсәрне иҗат итүгә рәссамга импрессионистлар иҗаты йогынты ясаган дип санала. Музейда шулай ук «Татарстан» триптихы белән танышырга мөмкин. Уң өлешендә борынгы Болгар мәчетләре һәм сарайлары сурәтләнгән, уртада – Спас манарасы һәм Сөембикә манарасы белән Казан, сул өлешендә монастырьлары һәм чиркәүләре белән Зөя урнашкан. «Бакый Урманче рәсемдә чәчәк аткан аһәңле төбәге һәрвакыт шундый булырга тиешлеген күрсәтергә теләгән», – дип уртаклашты мөдир.

Башка 250 экспонат вакытлыча саклана. Фотосурәтләр нигезне тәшкил итә, әмма аларның бер өлеше генә куелган, чөнки экспозициянең аерым шартлары кирәк. Моннан тыш, музейда әдәби-музыкалы кичәләр, мастер-класслар үткәрелә. Зал 35-40 тамашачыны сыйдыра ала.

Гөлүсә Әсфәндьярова сүзләренчә, рәссамны татарның Леонардо да Винчисы дип атыйлар. Ул картиналар яза, шигырьләр яза һәм скрипкада уйный. Өстәвенә, аның инструменты шулай ук чарлактагы музейда тәкъдим ителгән, аны мәдәният учреждениесенә улы Айдар тапшырган.

Бакый Урманче Татарстанда рәсем сәнгатенә нигез салучы булып санала. Ул һөнәри сәнгать белеме алган беренче кеше була. Үз гомерендә оста 100 гә якын скульптура, 300 нәфис киндер, өч меңнән артык график эш иҗат иткән. Аның эшләре бөтен дөньяга тәкъдим ителгән, ә коллекционерларның күбесе Бакый Урманче әсәрләрен алуга шат.

Исегезгә төшерәбез, Казанның музей комплексына Бакый Урманче музее, Әмир Мәҗитов музее, Илдар Зарипов Галерея-студиясе, Василий Аксенов Музей-йорты, Константин Васильев Картиналар галереясе, «Хәтер китабы» мемориалы керә. Аларның җыелмаларында төп фондны саклау өчен 32,5 мең берәмлек һәм фәнни-ярдәмче фондны саклау өчен 18,3 мең берәмлек исәпләнә.